Schleswig-Holsteinische Landesbibliothek

De Landesbibliothek van Schleswig-Holstein zit in het historische pakhuis van de firma Sartori & Berger, direct aan de haven van Kiel. Het markante pand is een van de weinige vooroorlogse gebouwen in de stad. Omdat de binnenstad van Kiel in de Tweede Wereldoorlog bijna volledig werd verwoest, is dit gebouw extra bijzonder. Het is een zeldzaam en tastbaar stuk stadshistorie.

Sinds 1895 verzamelt, bewaart en deelt de Landesbibliothek kennis over de geschiedenis van de regio. 

Daarmee is zij het culturele geheugen van Schleswig-Holstein en van groot belang voor het land. Maar de bibliotheek wil meer zijn dan een archief. Ze wil mensen verbinden: met het verleden, met de toekomst en vooral met elkaar. Met de oprichting van een competentiecentrum voor digitale transformatie, dat culturele instellingen ondersteunt bij digitale thema’s, worden de mogelijkheden van de bibliotheek verder benut. Daarnaast ontstond de wens om het gebouw open te stellen voor een breed publiek. Het moest een plek worden die ook ruimte biedt voor ontmoeting, laagdrempelig bezoek, verblijf en evenementen. Deze ambitie vroeg om een herinrichting met een duidelijke visie.

Het pakhuis van Sartori & Berger heeft nog veel van zijn oorspronkelijke kenmerken behouden. Het grote atrium in het midden, het ‘Forum’, was ooit een silo voor graan. De uitdaging was: hoe maak je van zo’n monumentaal gebouw een toegankelijke en veelzijdige plek, zonder dat het karakter verloren gaat?

De aanpak begon niet bij het interieur, maar op stedenbouwkundig niveau. Naast de hoofdingang werd een nieuwe, informele entree voor de bibliotheek gerealiseerd. Met nieuwe entreedeuren en een brug opent het gebouw zich nu naar Kiel: een uitgestoken hand naar bezoekers. Dat maakt de nieuwe ‘Kulturspeicher’ beter zichtbaar en beter toegankelijk. Deze ingreep legde de basis voor de verdere architectonische aanpak en later ook de interieuruitwerking.

Daarvoor zijn de wensen en ideeën van de opdrachtgever en de gebruikers verzameld en vertaald naar een nieuw plan. Dat gebeurde via workshops en met een inspirerend LookBook. De opdrachtgevers werkten bij de verbouwing met regionale partners direct ter plaatse. Onder zorgvuldige regie van includi en in nauwe samenwerking met de opdrachtgevers ontstond zo een nieuwe derde plek voor een breed publiek. De begane grond en de twee verdiepingen van de Landesbibliothek kregen daarbij elk een eigen herkenbare identiteit.

Door bestaande kwaliteiten te benutten en nieuwe elementen toe te voegen, ontstond een toegankelijk interieur dat uitnodigt tot verblijf, ontmoeting en ontdekking. Met een levendige begane grond, ingericht voor uitwisseling en contact, en een eerste verdieping die juist ruimte biedt voor stilte, voor lezen en studie. Op de tweede, niet-publieke verdieping bevinden zich kantoren en ruimtes voor pauzes en samenwerking van de medewerkers.

De multifunctionele boekenkasten in ‘Forum’, het centrale atrium, vormen het visuele middelpunt van het ontwerp. Ze bieden ruimte aan collecties en doen tegelijk dienst als achtergrond voor presentaties op een nieuw gecreëerd podium. Direct bij binnenkomst, op de plek waar het pakhuis het meest verbonden is met de stad, zit Loppokaffee. Deze lokale, duurzame koffiebranderij informeert bezoekers over koffie en brandt elektrisch in plaats van met gas.

Verleden, heden en toekomst komen samen in het interieur. Hout herinnert aan oude laadkisten, metaal aan het industriële verleden. Het nieuwe, open en democratische gezicht van de Landesbibliothek wordt ondersteund door glazen magazijnen: het archiefwerk is nu zichtbaar en toegankelijk. Daarnaast biedt een moderne VR-zone ruimte voor digitale innovatie.

Het eindresultaat is een warme en smaakvolle mix van rust en levendigheid. Een toegankelijk cultuurdepot dat uitnodigt tot ontmoeting, kennisdeling en digitale verkenning, voor iedereen in Schleswig-Holstein, nu en in de toekomst.