De Pyramide Van Maslow

Bibliotheken hebben bewezen de beste boekarchieven ter wereld te zijn, met prachtige exemplaren in hun collectie beschikbaar om te bekijken of uit te lenen. Hun bijdrage aan de hogere niveaus van de Piramide van Maslow is door de eeuwen heen zeer gewaardeerd; bibliotheken stelden mensen in staat om zichzelf te ontplooien en een gevoel van waarde te cultiveren. Met de komst van internet en universeel beschikbare kennis, is de institutionele rol van de bibliotheek aan het verschuiven en enigszins uit de mode geraakt. Mensen zijn niet langer afhankelijk van een bibliotheek voor zelfverwezenlijking, dankzij de toegang tot kennis op hun telefoon.

Sommige culturele instellingen, die ook bekend staan als bibliotheken, staan open voor verandering. Met het Maslow-model in gedachten verleggen ze hun focus naar meer basisbehoeften en nemen ze een nieuwe sleutelrol op zich in de hedendaagse maatschappij. Als fysieke en sociale plek kunnen ze een ander niveau van de piramide van Maslow vervullen – mensen het gevoel geven dat ze erbij horen.

Wij denken van wel. Om dit te bewijzen, hebben we in het voorjaar van 2019 20 bibliotheken bezocht waarmee we de afgelopen drie jaar hebben samengewerkt. Deze projecten in Noorwegen, Duitsland en Nederland, ondergingen grote fysieke veranderingen en zijn ofwel remakes, renovaties of remodellen van bestaande bibliotheken. We stuurden ze een vragenlijst met vragen als:

Wij geloven van wel. Om dit te onderbouwen, hebben we in het voorjaar van 2019 contact opgenomen met 20 bibliotheken waarmee we de afgelopen drie jaar hebben samengewerkt. Deze projecten in Noorwegen, Duitsland en Nederland hebben grote fysieke veranderingen ondergaan en zijn ofwel nieuwe concepten, renovaties of verbouwingen van bestaande bibliotheken. We stuurden ze een vragenlijst met vragen als: “Als je kijkt naar de huidige bezoekers van uw bibliotheek, zie je dan een toenemend aantal bezoekers dat alleen komt om tijd door te brengen in uw bibliotheek?”

“Zijn de huidige bezoekers meer of minder betrokken bij de bibliotheek en de beschikbare activiteiten dan voor de (her)opening?”

Met andere woorden: we wilden weten wat mensen tegenwoordig in een bibliotheek doen.

Je vraagt je misschien af waarom wij als dienstverlener dit willen weten. Voor ons is het essentieel om te begrijpen welke impact ons werk heeft op bibliotheken, organisaties, gemeenschappen en individuen. Het is belangrijk om je bewust te zijn van de rol van bibliotheken in de maatschappij en de impact die ze kunnen hebben op persoonlijke levens. Feiten dienen daarom als een solide basis die ons het vertrouwen geeft dat we het juiste doen. Bij includi geloven we dat bibliotheken deze verandering in hun maatschappelijke rol vorm kunnen geven door het bieden van saamhorigheid.

Als onze aanname juist blijkt te zijn, is dit een grote stap in het creëren van nieuwe derde plekken. Het zal het bewijs leveren dat we plekken kunnen creëren waar mensen zich welkom voelen en dat er een groeiende behoefte is aan zulke plekken. We kunnen een hele industrietak, die op zoek is naar een nieuwe functie in een maatschappij vanwege de afnemende behoefte aan informatie, helpen door instituten zoals bibliotheken te reorganiseren. Door programmering en experience design zouden we in staat zijn om een sociaal cement te creëren dat mensen, organisaties en kleine ondernemers bindt en een reden van bestaan geeft.

De resultaten van de vragenlijst laten ons optimistische cijfers zien. Zo merkt 73% van de respondenten dat meer mensen hun instelling bezoeken na de opening, gewoon om er tijd door te brengen. Dit betekent dat de instelling nieuwe bezoekers aantrekt die de bibliotheek in haar vorige vorm helemaal niet bezocht.  In sommige bibliotheken steeg het aantal bezoekers met een ongekende 400%. 91% van de bibliotheken heeft een toename in bezoekersaantallen gezien, terwijl in 55% van deze gevallen de bibliotheek ‘diverser’ is geworden. Daarnaast mengen de verschillende sociale groepen zich “vaker dan voorheen” (91%).

We vroegen ook naar de programmeerbaarheid. Ondanks het feit dat 64% van de bezoekers alleen naar de bibliotheek komt, zijn ze allemaal ‘iets meer’ (36%) tot ‘veel meer’ (64%) betrokken bij bibliotheekactiviteiten, die in 82% van de gevallen door bezoekers zelf worden georganiseerd. Een mooi voorbeeld: De in Oslo gevestigde bibliotheek Deichman Tøyen organiseert maar liefst 82 activiteiten per maand – allemaal georganiseerd door haar gebruikers. Dat zijn bijna 1000 evenementen per jaar op een locatie van slechts 600 vierkante meter. ‘Users’ worden inderdaad ‘resources’, zoals de Deense architect Ivar Moltke ooit zei.

Hoewel het aantal bezoekers merkbaar groeide, bleef het totale aantal geleende boeken achter. Dit geeft aan dat de nieuwe bezoekers niet per se voor de boeken komen. Ze worden aangetrokken door iets anders. Op de nieuwe locatie mengen mensen zich onder elkaar, nemen ze deel aan meer activiteiten en organiseren ze hun eigen activiteiten. Mogelijk inspireert het concept van Design for Programmability mensen om meer dan voorheen deel te nemen en zich de plek toe te eigenen.

In de nieuwe bibliotheken steeg de gemiddelde verblijfsduur na de (her)openingsdag. Bijna 72% van de bezoekers bleef tussen de 30 minuten en een uur. Dit kan worden gezien als een teken dat mensen zich welkom voelen en genieten van hun verblijf. Ze hebben het gevoel erbij te horen.

Bibliotheken met een mogelijke nieuwe sociale rol hebben de neiging om zelfs de moeilijkste doelgroepen naar je toe te trekken en ze van hun verblijf te laten genieten. De deelnemende bibliotheken zagen een toename in bezoekers van 12 tot 18 jaar en van 18 tot 24 jaar. Zij lijken zich onverwacht goed te mengen met de toename van oudere bezoekers (60+).

Hoewel dit onofficiële onderzoek gebaseerd was op een kleine steekproef van bibliotheken, laten de resultaten een duidelijke verschuiving zien naar een meer sociale rol voor de bibliotheek in de moderne samenleving. Na een transformatie tot ‘third place’ vinden meer bezoekers hun weg naar de bibliotheek, genieten ze van hun verblijf op de locatie en nemen ze actief deel aan programmaonderdelen.

We kunnen zelfs voorzichtig concluderen dat een Third Place transformatie verschillende niveaus van de piramide van Maslow raakt door het bieden van een soort thuis en bepaalde specifieke belevenissen evenals een gevoel van erbij horen aan de bezoekers. De vervulling van deze menselijke basisbehoeften versterkt de sociale relevantie van bibliotheken en werpt een licht op hun impact op de samenleving.