Wereldboekendag 2021: We Vieren Het Lezen

Boeken, boeken, boeken. Ze verhogen de levensverwachting, verlagen het stressniveau en verhogen de intelligentie. Vooral in onzekere tijden als deze maken ze het mogelijk om afstanden en andere beperkingen te overbruggen en op reis te gaan. Vandaag vieren we Wereldboekendag. De Organisatie van de Verenigde Naties voor Onderwijs, Wetenschap en Cultuur (UNESCO) riep deze dag in het leven tijdens haar Algemene Conferentie in Parijs in 1995 om iedereen aan te moedigen zelf het plezier in lezen te ontdekken. Sindsdien brengen mensen over de hele wereld elk jaar op 23 april een eerbetoon aan boeken en hun schrijvers; een datum die de sterfdag markeert van ten minste drie grote schrijvers, namelijk Miguel de Cervantes, William Shakespeare en Inca Garcilaso de la Vega.

Boeken zijn een belangrijke motor van sociale en culturele vooruitgang en ook wij, het includi team, staan op de schouders van reuzen. Ter gelegenheid van Wereld Boeken Dag heeft onze Creative Director Aat Vos zijn tien favoriete boeken geselecteerd. Stuk voor stuk boeken die onze manier van denken en werken beïnvloeden:

Er lijkt geen dag voorbij te gaan bij includi zonder dat iemand verwijst naar de Amerikaanse stadssocioloog Ray Oldenburg en zijn denkwijze. The Great Good Place”, voor het eerst gepubliceerd in 1989, pleit voor een informeel openbaar leven en introduceert het idee van een Third Place – een plek los van werk en huis waar mensen samenkomen, hun verhalen delen en contact maken. Daarmee legt dit boek de basis voor alles wat we bij includi doen: het creëren van inclusieve plekken waar iedereen zich welkom voelt – of zoals Ray Oldenburg het verwoordt: het creëren van “thuis weg van huis”. In tijden als deze, waarin het publieke domein voortdurend verandert, prijzen we ons gelukkig dat we – door de pagina’s van dit boek – voortdurend worden herinnerd aan het belang van Third Places voor het individu en de samenleving als geheel.

“Werk is theater en elk bedrijf een podium.” Door ons te onderwijzen over het menselijk verlangen naar authentieke ervaringen hebben de Amerikaanse auteurs Joseph Pine II en James H. Gilmore ons denken over het concept ‘tijd’ beïnvloed. Door ‘time well spent’ boven ‘time well saved’ te stellen, streven we ernaar ruimtes te creëren die memorabele ervaringen mogelijk maken – ruimtes die bovendien ontworpen zijn voor ‘programmeerbaarheid’ zodat mensen er een actief onderdeel van uit kunnen maken. Deze verschuiving in perspectief heeft niet alleen ons, maar ook de wereld bewust gemaakt van de kracht van mentale verbinding: Wat we als waardevol beschouwen is niet noodzakelijk een extern economisch bezit, maar ook iets dat in een individu leeft.

Rob Harts dystopie ‘The Warehouse’ is een krachtig waarschuwend verhaal over de manier waarop gigantische techbedrijven zich in onze samenleving nestelen. Het boek van de Amerikaanse auteur, romanschrijver en voormalig journalist doet denken aan Orwells “1984” en werpt een kritische blik op waar de wereld vandaag de dag staat en waar het in de toekomst naar toe zal gaan. In zijn pleidooi voor het belang van lokale gemeenschappen zien we een verband met een andere grote inspiratiebron van ons, namelijk Cormac Russel met zijn theorieën over gemeenschapsvorming. Hart pleit ervoor om alert te blijven, het evenwicht te bewaren en zorgvuldig doch kritisch te observeren wat er om ons heen gebeurt. Hoewel een  simplistische verdeling van de wereld in goed en kwaad geen recht doet aan de complexiteit ervan, herinnerde dit boek ons eraan dat voor ons bij includi de rol van innovatie en technologie van welke aard dan ook is om de mensheid te dienen.

De Brits-Amerikaanse auteur en inspirerende spreker Simon Sinek heeft ons werk vormgegeven met zijn baanbrekende TED-talk ‘Start With Why’ en zijn boek ‘Golden Circle’: van WHY via HOW naar WHAT. Al ons werk begint met een zoektocht om de redenen en drijfveren te begrijpen van de plekken die we ontwerpen door mensen en hun wensen en behoeften centraal te stellen. In zijn nieuwste boek “The Infinite Game”, introduceert Simon Sinek ideeën die onze oren doen spitsen: streef ernaar altijd speler te zijn in het spel zonder eindstreep, spelen met een eindige mindset in een oneindig spel brengt ons niet verder, eerder het tegenovergestelde.

Respect voor het erfgoed en de geschiedenis van een plek is cruciaal voor ons werk bij includi: wanneer we worden uitgenodigd om een openbare ruimte opnieuw in te richten, duiken we diep in de lokale identiteit. Michael Persson, een Nederlandse journalist, bespreekt in zijn boek “De val van Amerika” wat er gebeurt als gentrificatie plaatsvindt en plaatsen van hun kern worden beroofd. Deze ontwikkeling is in volle gang, niet alleen in fictie zoals in The Warehouse, maar ook in werkelijkheid. Wat dit boek beschrijft in zijn dreigende verhaallijn zijn de echte bedreigingen waar moderne samenlevingen mee te maken hebben – vooral gemeenschappen die ziek worden.

Third Places zijn niet alleen cruciaal voor het individu, maar ook voor de samenleving als geheel – dit is waar de Amerikaanse socioloog Eric Klinenberg naar verwijst in zijn manifest voor de ontwikkeling van de openbare ruimte “Palaces for the people”, gepubliceerd in 2018. In deze sociologische studie brengt hij het belang naar voren van de wisselwerking tussen fysieke en niet-fysieke onderdelen van de stedelijke infrastructuur die ons sociale leven voedt; wat Klinenberg ‘sociale infrastructuur’ noemt. Een volledig functionele sociale infrastructuur vereist het bestaan van zowel fysiek als niet-fysiek kapitaal – maar volgens Klinenberg in duidelijke volgorde: De aanwezigheid van voldoende fysiek kapitaal (plekken) is de voorwaarde voor een gezonde ontwikkeling van sociaal kapitaal (mensen). Door de bibliotheek te herpositioneren als een cruciale component in de sociale infrastructuur, stelt hij dat bibliotheken een startpunt kunnen zijn om de burgermaatschappij te herstellen en zo gezonde samenlevingen te creëren.

Diane Ghirardo, gepubliceerd in 1996, maakt in haar architectuurklassieker “Architecture after Modernism” een reis door de architectonische wereld van het einde van de 20e eeuw. Ghirardo, hoogleraar architectuur aan de universiteit van Zuid-Californië, praat met ons over stadsvernieuwing en duurzaamheid en waarschuwt dat we moeten stoppen met het veranderen van al onze sociale in commerciële infrastructuur. Ghirardo illustreert hoe nauw de fysieke, sociale en politieke aspecten van stedelijke openbare ruimten met elkaar verbonden zijn. Dit is een goed moment om de betekenis van openbare ruimten te doorgronden en een beter begrip te krijgen van de verschillende factoren die een rol spelen in de arena die onze werkruimte is.

Ben je een muzikaal genie? Een natuurkundige? Hou je van schilderen of misschien van talen studeren? Al deze talenten en voorkeuren wijzen in de richting van het idee dat ieder mens intelligent is, en ieder mens is op een andere manier intelligent. De Amerikaanse psycholoog Howard Gardner is bekend geworden door zijn theorie van meervoudige intelligenties. Deze verschilt sterk van traditionele opvattingen over intelligentie en gestandaardiseerde intelligentietests. De benadering van Gardner is een van de principes die we bij includi huldigen. Het ontwerpen van ruimtes waar een groot aantal verschillende mensen zich welkom voelt, betekent rekening houden met hun verschillende intelligenties. En als we één ding moeten aanwijzen dat we hebben geleerd: architecten zijn ook mensen!

Dit boek over duurzaamheid van de Amerikaanse econoom Jeffrey D. Sachs komt misschien een beetje onverwacht voor een architectuur- en ontwerpbureau als wij. En toch streven we ernaar om gemeenschappen plekken te geven waar ze samen kunnen komen om te praten over wat nieuw en belangrijk is – mogelijkheden om na te denken en samen te werken over wat de gemeenschap mist en nodig heeft. Op de lange termijn – en dit is waar de heer Sachs op wijst in “Common Wealth” – vormt dit het tegenwicht tegen het negeren van anderen en de steeds groter wordende barrières voor het oplossen van de problemen waar we collectief mee te maken hebben. Het is een boek vol hoop dat zowel een beroep doet op het hoofd als op het hart om hebzucht opzij te zetten en onze waarden en visies in daden om te zetten. Een betere toekomst is haalbaar. Een boek dat geen enkel weldenkend mens zou mogen negeren – daarom staat het op deze lijst.

‘Cowboy Henk’ is een populaire Belgische strip die ons aanspreekt door zijn humor. Humor verbindt. Wanneer kreeg je voor het laatst buikpijn van het lachen met een ander? Met een onbekende? Deze momenten van kwetsbaarheid, informaliteit en soms “imperfectie” verbinden ons, zowel met betrekking tot mensen als tot fysieke plaatsen. In zijn absurditeit vloeit de strip voort uit voortdurende perspectiefwisselingen. Met behulp van dit constante kat-en-muis spel, schrijven Herr Seele en Kamagurka hun lezers een mentaal bezoek aan de Grand Canyon voor en laten ze ons beseffen hoe relatief dingen zijn. In die zin herinneren we onszelf eraan dat we niet alles zo serieus moeten nemen – vooral onszelf niet!

Als dit nog niet genoeg leesvoer is, kun je onze eigen publicatie ‘3RD4ALL: How to Create a Relevant Public Space’ bekijken en meer te weten komen over Third Places in de context van de huidige maatschappelijke ontwikkelingen. Hier vind je meer informatie.

Dit waren ze dan, de top tien van boeken die ons inspireren. Stedenbouw, economie en sociologie zijn misschien niet de favoriete onderwerpen van iedereen, maar ze stellen ons wel in staat om derde plekken te creëren voor iedereen.